حاکم شرع
«حاکم شرع» یا حاکم شرعى به کسى گویند که از جانب خدا براى نظم بخشى و ساماندهى امور بندگان و سرپرستى جامعه در قلمرو اختیارات و ولایت تفویضى از سوى خداوند، گمارده شده باشد. بیشترین کاربرد عنوان حاکم شرع در کلمات فقها، «فقیه جامع الشرایط» است.
نصب حاکم شرع
«حاکم شرع» یا به طور مستقیم از سوى خداوند منصوب شده است، همچون حضرت محمد صلى الله علیه و آله (پیامبر اسلام)؛ یا باواسطه همچون امامان معصوم علیهم‌السلام که توسط پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله به امامت نصب شده‌اند، و یا باواسطۀ واسطه مانند نایب خاص یا عام (فقیه جامع شرایط) که توسط امام معصوم - به نصب خاص یا عام - منصوب شده است.
قلمرو ولایت حاکم شرع
بدون شک، ولایت بر مال و جان انسان‌ها براى خدا و نیز براى رسول اعظم صلی الله علیه و آله و امامان معصوم علیهم‌السلام ثابت است؛ لیکن نسبت به غیر ایشان اصل اولى، عدم ولایت و سلطنت فردى بر فردى دیگر است، مگر آن که دلیلى خاص بر ثبوت آن دلالت کند.
فقیه جامع شرایط، بر امر قضاوت و فیصله دادن به نزاع‌ها و اختلاف‌هاى مردم و نیز آنچه که از توابع و شئون قضاوت بشمار مى‌رود، مانند به زندان افکندنِ خوددارى کننده از اداى بدهى و حکم به حجر مفلّس (ورشکسته) ولایت دارد.
در ثبوت ولایت فقیه نسبت به آنچه از شئون و وظایف والیان و کارگزاران نظام و حکومت اسلامى به شمار مى‌رود، مانند رهبرى سیاسى جامعه، جمع آورى زکات و خراج و تجهیز سپاه و بسیج نیرو، میان علما اختلاف است.
پانویس
- ↑ مرآة العقول ج۲۳، ص ۱۰۶-۱۰۷؛ حاشیة المختصر النافع/۵۹؛ کفایة الاحکام ۱/۳۹۳؛ الحدائق الناضرة ج۱۰، ص۵۸ و ج۱۳، ص۲۶۱؛ کشف الغطاء ۱/۲۵.
منابع
- جمعى از پژوهشگران زیر نظر سید محمود هاشمى شاهرودى، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم‌السلام، جلد۳، ص۱۹۸.